ตับถือว่าเป็นอวัยวะที่มีความสำคัญมาก ทว่าหลายคนยังคงมองข้ามเครื่องในอย่างตับไป และไม่เคยรู้ว่าตับสำคัญอย่างไร ตับมีหน้าที่อะไรในร่างกายเรา จนกระทั่งเมื่อมีปัญหาสุขภาพเนื่องมาจากตับ
เราถึงเริ่มใส่ใจตับกันมากขึ้นดังนั้นแอดมินมีวิธีการเช็คการทำงานของตับ รวมทั้งการป้องกันและอาหารบำรุงตับมาฝาก เรามาป้องกันไว้ก่อนที่จะเกิดโรคจากตับที่พอถึงเวลานั้นทุกอย่างก็อาจสายเกินไป
ดูแลสุขภาพตับ
การทำงานของตับค่อนข้างซับซ้อน และอย่างที่บอกว่าตับเป็นอวัยวะภายในที่สำคัญมาก ตับจึงแบกภาระหน้าที่ไว้เยอะ โดยจะอธิบายหน้าที่ของตับได้ดังนี้
1.ตับเป็นผู้สร้าง
อาหารทุกชนิดที่เรากินเข้าไป ไม่ว่าจะเป็นอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต (แป้ง, น้ำตาล) ไขมัน โปรตีน วิตามิน ยา หรืออาหารใด ๆ ก็ตาม ร่างกายเราไม่สามารถดูดซึมสารอาหารเหล่านี้ไปใช้ได้ทันที ต้องผ่านกระบวนการย่อยโดยกระเพาะและลำไส้เล็ก และหลังจากย่อยอาหารจนอยู่ในรูปอณูที่เล็กพอให้ร่างกายดูดซึมเข้าหลอดเลือดดำได้แล้ว ตับจะทำหน้าที่จัดเก็บสารอาหารต่าง ๆ ไว้ตามสมควร แล้วนำมาสร้างสารอาหารที่จำเป็นต่อการทำงานของร่างกาย เช่น สร้างโปรตีนอัลบูมิน (Albumin) ซึ่งเป็นโปรตีนที่ช่วยอุ้มน้ำและเกลือแร่เอาไว้ในหลอดเลือด นอกจากนี้ตับยังสร้างสารอื่น ๆ อีกมาก รวมไปถึงการสร้างโปรตีนที่ช่วยในการแข็งตัวของเลือดด้วย
2.ตับเป็นคลังสารอาหาร
ตับทำหน้าที่สะสมสารอาหารต่าง ๆ เอาไว้ใช้เมื่อร่างกายต้องการ เช่น เปลี่ยนน้ำตาลกลูโคสเป็นไกลโคเจน และเก็บไว้ในตับ และเมื่อร่างกายต้องการพลังงาน ตับก็จะดึงไกลโคเจนกลับมาเป็นกลูโคส จากนั้นก็ส่งต่อให้ร่างกายนำไปใช้เสริมการทำงานส่วนต่าง ๆ ต่อไป
นอกจากนี้ตับยังเก็บสารอาหารอย่างวิตามิน และสารอาหารจำเป็นต่อร่างกายชนิดอื่น ๆ ไว้ให้ร่างกายดึงไปใช้ในยามขาดแคลน หรือใช้ในการละลายไขมัน ช่วยให้ย่อยอาหารง่ายขึ้น
3.ตับมีหน้าที่สร้างเกลือน้ำดีและน้ำดี
เกลือน้ำดีและน้ำดีที่ถูกสร้างโดยตับจะคอยทำหน้าที่ละลายไขมัน จึงช่วยให้การย่อยอาหารสะดวกยิ่งขึ้น จากนั้นน้ำดีที่ถูกใช้ย่อยอาหารไปแล้ว จะโดนขับออกมาทางท่อน้ำดี ผ่านต่อมายังลำไส้เล็ก และถูกขับถ่ายมาพร้อมกับอุจจาระ
ทว่าหากมีการอุดกั้นทางท่อน้ำดีเกิดขึ้นในร่างกาย สารต่าง ๆ ที่ผ่านการย่อยจะเกิดการอุดตัน และตัวน้ำดีก็จะย้อนกลับเข้าเส้นเลือด ก่อให้เกิดภาวะดีซ่านได้
4.ตับทำหน้าที่เป็นศูนย์รีไซเคิล
นอกจากตับจะคอยเก็บสะสมสารอาหารเพื่อเปลี่ยนเป็นพลังงานป้อนให้ร่างกายแล้ว ตับยังมีหน้าที่ดึงเอาโปรตีนเก่า ๆ มาหมุนวนกลับไปใช้ได้ใหม่อีกด้วยนะ
5.ตับมีหน้าที่ขับถ่ายของเสียและสารพิษต่าง ๆ ทั้งยาหรือสมุนไพรชนิดใด ๆ ที่เรารับประทานเข้าไป ตับจะคอยกรองสารอาหารเก็บไว้ในร่างกาย ส่วนที่เป็นสารพิษต่อร่างกายตับจะพยายามขับออกไปทางปัสสาวะ หรือไม่ก็ขับถ่ายมากับน้ำดี ทว่าหากรับประทานยาที่ไม่มีความจำเป็นต่อร่างกาย หรือแม้แต่อาหารเสริม และสมุนไพรบางชนิด ตับก็อาจจะไม่รู้ประโยชน์ของสมุนไพรและยาเหล่านี้ จึงมีความเสี่ยงที่ตับจะเปลี่ยนสารจากยา อาหารเสริม และสมุนไพร เป็นสารพิษที่อันตรายต่อร่างกาย ก่อให้เกิดโรคตับอักเสบในภายหลัง
6.ตับเป็นเกราะกำบังชั้นดีของร่างกาย ตับไม่เพียงแต่ช่วยขับสารพิษจากอาหารที่เรากินเข้าไปเท่านั้น แต่ตับยังคอยทำหน้าที่สร้างภูมิคุ้มกันเพื่อป้องกันและทำลายเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ ที่ผ่านเข้ามาในร่างกาย ถือว่าเป็นเกราะกำบังที่สำคัญของร่างกายเลยทีเดียว
ทั้งนี้หน้าที่ของตับยังช่วยร่างกายสร้างโปรตีนวิตามิน วิตามินเอ และคอยเก็บธาตุเหล็กที่เกิดจากการที่เม็ดเลือดถูกทำลายอีกด้วย
สัญญาณที่บ่งบอกว่าตับมีปัญหา
ตา เป็นประตูของตับ – เช่น วุ้นในตาเสื่อม มองไม่เห็นเวลากลางคืน
มดลูก รังไข่ เกิดปัญหา – เช่นการขับประจำเดือน การปวดท้องประจำเดือน เจ็บตามแนวขาหนีบ
มีอาการคันตามร่างกาย – เพราะตับขับสารพิษได้น้อยลง จึงต้องขับทางผิวหนังมากขึ้น ทำให้ผิวพรรณไม่ผ่องใส
อ่อนเพลียอย่างมาก – เพราะสร้างสารอาหารได้น้อยลง
นอนหลับได้ยาก – เพราะเมื่อตับร้อน ร่างกายภายในจะร้อนขึ้น จนทำให้ควบคุมอารมณ์ได้ลำบาก
เส้นเอ็นแข็งตึง – ปวดตึงตามข้อต่อร่างกาย เช่น นิ้วมือ นิ้วเท้า หัวเข่า ฝ่าเท้า
ท้องอืด ท้องเฟ้อ เรื้อรัง
อย่างไรก็ดีเนื่องจากตับเป็นอวัยวะที่อยู่ภายในร่างกาย เราจึงสังเกตการทำงานของตับได้ยากหากไม่มีอาการดังกล่าวข้างต้น โดยเฉพาะหากเกิดความผิดปกติเล็ก ๆ น้อย ๆ ร่างกายอาจไม่รู้สึกหรือไม่สามารถจับความผิดปกตินั้นได้เลย ดังนั้นการเช็กความเป็นไปของตับจึงต้องอาศัยการสืบซักประวัติ เช่น ดื่มสุราหรือเปล่า กินอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ ไหม หรือประวัติการกินยาเป็นอย่างไร รวมไปถึงการตรวจเลือดเพื่อดูการทำงานของตับร่วมด้วย หรือแพทย์อาจใช้วิธีตรวจทางรังสีวิทยา หรือตรวจจากชิ้นเนื้อเพื่อประเมินสาเหตุของโรค และระยะของโรคที่เป็นอยู่ก็เป็นไปได้
ตับทำงานผิดปกติ จะก่อให้เกิดโรคอะไร
– ตับแข็ง
-โรคตับอักเสบ
-ดีซ่าน
-มะเร็งตับ
-นิ่วในถุงน้ำดี
ปรับพฤติกรรมเหล่านี้เพื่อลดความเสี่ยงของโรคเกี่ยวกับตับ
-ลดการดื่มแอลกอฮอล์
-ลดการทานอาหารที่มีไขมันสูง
-ควรควบคุมน้ำหนักไม่ให้มากจนเกินไป
-นอนหลับพักผ่อนให้เป็นเวลา
-ลดการทานอาหารที่มีสารเคมีสูง หรืออาหารเสริม
รู้หรือไม่ ? ผักและสมุนไพรบางชนิดช่วยทำให้ตับทำงานได้ดีขึ้น
-Vinegar Cider (น้ำส้มสายชูหมักจากธรรมชาติ) – เช่น Coconut Cider, Apple Cider ช่วยกระตุ้นย่อยสลายอาหารให้กลายเป็นสารอาหาร ลดภาระการทำงานของตับลง
-สมุนไพรรสเปรี้ยว ช่วยย่อยสลายไขมัน – มะขามป้อม, สมอ, มะขาม, มะดัน, มะกรูด, ใบชะมวง
-สารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยซ่อมแซมตับ – ขมิ้นชัน, กระเทียม, ลูกหม่อน, หมากเม่า, เก๋ากี้, ชาเขียว, มันเทศ, ผักใบเขียว, ตรีผลา
-สมุนไพรบำรุงตับ – มะระขี้นก, สะเดา, ขี้เหล็ก
